Η ιστορία του χωριού

Δολιανά υπάρχουν στην Ήπειρο και στα Τρίκαλα. Η τοπική προφορική παράδοση λέει ότι προϋπήρχαν τα Δολιανά της Ηπείρου¹⁹. Κάτοικοί τους που υπέφεραν από επιδρομές Τουρκαλβανών, κατατρεγμένοι διωκόμενοι έφτασαν άλλοι στα Τρίκαλα και άλλοι στην Ευρυτανία. Έτσι ονόμασαν Δολιανά τις περιοχές που εποίκισαν.

«Διηγείται ο Νίκος Κ. Μουτογιάννης: «Κανένας Δολιανίτης δεν είχε αρχικά αυτό το όνομα. Πρώτα κατοικούσαν στα χωριά του Σουλίου. Επικηρυγμένοι και καταδιωκόμενοι από τον Αλή πασά κατέφυγαν στην πλέον απόκρημνη πλαγιά της Καλλιακούδας. Άλλαξαν τα oνόματά τους. Ο θείος μου Γιώργος Μουτογιάννης, ο καθηγητής, είχε ψάξει το θέμα της καταγωγής του. Είχε πάει στα Δολιανά της Ηπείρου, και έλεγε ότι τα σπίτια έχουν την ίδια αρχιτεκτονική και χτίστηκαν με την ίδια λογική και νοοτροπία με των Δολιανών της Kαλλιακούδας. Άλλωστε ήταν άριστοι χτίστες, εφάμιλλοι των Ηπειρωτών». Εκεί, μακριά από δρόμους και περάσματα, κρυμμένοι από τα μάτια των ανθρώπων του Αλή πασά, εγκαταστάθηκαν σε απόκρημνα και βραχώδη, αλλά απάνεμα μέρη που δεν κρατούν το χιόνι.
Η προφορική παράδοση δε συμφωνεί πάντα με τα σωζόμενα ντοκουμέντα. Η αναφορά του ονόματος των Δολιανών (DΟLYAΝΑ) του σαντζακιού Τρικάλων, στο οποίο υπάγονταν τότε οι περιοχές Καρπενησιού, Αγράφων και Κραβάρων, στο τούρκικο κατάστιχο του 1454-1455 καταδεικνύει ότι το χωριό προϋπήρχε του Αλή-πασά, ο οποίος έζησε το 1744-1822. Η ύπαρξη αρχαιολογικών ευρημάτων στη γύρω περιοχή (Κοντίβα, Ροσκά, Ψιανά) πιθανολογεί την κατοίκηση κατά την αρχαιότητα. Βέβαια, δεν μπορούμε να αρνηθούμε την πιθανότητα Ηπειρώτες, καταδιωγμένοι από την Αλή πασά, να κατέφυγαν στα προϋπάρχοντα Δολιανά.

Προεπαναστατικά, τα Δολιανά ανήκαν στον ναχιγιέ (δήμος) Βλαχοχωρίων, του καζά (επαρχία) Καρπενησιού που ανήκε στο σαντζάκι (ευρεία διοικητική περιφέρεια)  Ναυπάκτου. Κατά την πρώτη  εγκατάσταση των Τούρκων στο Καρπενήσι, πιθανώς το 1393²⁰ , ο καζάς Καρπενησίου ανήκε στο σαντζάκι Τρικάλων.
Με τον ορισμό των δήμων, το 1836 (18(30) Σεπτεμβρίου), τα Δολιανά εντάχθηκαν στον δήμο Πετραίων (Πετραία - Ροσκά) —έναν από τους 13 δήμους της Επαρχίας Ευρυτανίας- με πρωτεύουσα τη Ροσκά. Πολύ σύντομα (μέσα σε ένα μήνα, με το ΒΔ της 16^ης ’ (28^η Οκτωβρίου, ΦΕΚ 62), ο δήμος Πετραίων,  ο δήμος Αμπλιανιτών και ο δήμος Ευρυτάνων συγχωνεύτηκαν στον δήμο Ευρυτάνων με πρωτεύουσα το Κρίκελλο. Το 1840 (ΒΔ, 30 Σεπτεμβρίου (12 Οκτωβρίου, ΦΕΚ 22) ο δήμος Ευρυτάνων μετονομάστηκε σε δήμο Καλλιδρομητών. Το 1878 (ΒΔ, 3 Φεβρουαρίου, ΦΕΚ 17) ξαναβαπτίστηκε δήμος Ευρυτάνων. Το 1997 τα Δολιανά ανήκαν στον καποδιστριακό δήμο Ποταμιάς. 
Η αρχική σφραγίδα του δήμου Ευρυτάνων (1836 - 1840) ήταν κυκλική και ως έμβλημα είχε τον φοίνικα. Με την ονομασία δήμος Καλλιδρομητών (1840-1878) είχε σφραγίδα κυκλική χωρίς έμβλημα.  Το τελικό έμβλημα το επέλεξε ο αρχαιολόγος Π. Ευστρατιάδης και καθορίστηκε με το Β.Δ. της 9ης Δεκεμβρίου 1883 (ΦΕΚ 520): η του δήμου Ευρυτάνων εν των μέσω (φέρη) μεν «νέον έχονταν την αριστεράν επί τόξου ορθού ισταμένου κάτωθεν , εν δε τη δεξιά βέλος» κύκλωθεν δε τας λέξεις «δήμος Ευρυτάνων». «Παριστά τον Εύρυτον…»²¹.
Τα Δολιανά σήμερα λέγονται Στουρνάρα και από το 2010 υπάγονται στον καλλικρατικό δήμο Καρπενησιού και στη δημοτική ενότητα Δομνίστας. Η μετονομασία έγινε το 1928 (81Α/14-05-1928) χωρίς να το ζητήσει κανένας Δολιανίτης. Η εντολή ήρθε από το Υπουργείο: το όνομα του χωριού σας θα αλλάξει,διαλέξτε το νέο όνομα. Ο ιερέας π. Αθανάσιος Παπαστάθης πρότεινε το Στουρνάρα. Οι πιθανοί λόγοι τρεις: προς τιμήν του Αγίου Γερασίμου του Μεγαλοχωρίτου εκ μητρός Στουρνάρα, προς τιμήν του αρματολού Στουρνάρα (Δημήτριος I. Πουρνάρας) ή ... προς τιμήν της σύστασης του εδάφους εκ ψιλοκομμένης στουρναρόπετρας (Γιάννης Βράχας). Στη συνείδηση των Ευρυτάνων και φυσικά των Δολιανιτών παραμένει το όνομα Δολιανά. Τα Δολιανά τα βρίσκουμε²² ως Δουλιανά σε κατάστιχα είσπραξης φόρων και χαρατσιού και ως Δουλειανά σε κατάστιχο είσπραξης χαρατσιού. Το ίδιο και τη Ροσκά τη βρίσκουμε ως Ρουσκά. Αλλού καταγράφεται ως Ρωσκά.
Ο Γιάννης Γιαννόπουλος στο ανέκδοτο ακόμη βιβλίο του, παραθέτει την εξής ετυμολογία²³: dolina: χοάνη της γης (με πηγή τον Οικονόμου) και τη σλαβική Doljane με μεσολάβηση αλβανική Doljana κάτοικοι μιας κοιλάδας (πηγή τον Vαsmer και τον Συμεωνίδη). Ο ίδιος καταγράφει για την προέλευση του ονόματος Ροσκά ίσως από το φυτωνύμιο  σερβοκροατικό Rosika ή το βουλγάρικο rosen: ποικιλία του φυτού δίκταμος (με πηγή τον Συμεωνίδη). Δεχόμενοι αυτή την ετυμολογία η σωστή γραφή είναι Δολιανά και Ροσκά. 

¹⁹ Ο Μάρκος Γκιόλιας στην «Ιστορία των Αρχαίων Ευρυτάνων» γράφει ότι τα αιτωλικά φύλα μεταξύ αυτών και οι Ευρυτάνες (το πολυπληθέστερο μέρος των Αιτωλών κατά Θουκυδίδη) είχαν ως τόπο προέλευσης την κακοχείμωνη Δωδώνη. Μαυρομύτης 

²⁰Ανάργυρου Μαυρομύτη, ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ, 1810-1820, σελ. 13

 ²¹ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ, τ. 4. Περίοδος Δ, 10ος ,11ος, 12ος, 2002 Αρχείο Ευρυτανικών Σπουδών και Ερευνών, τ. 8, 7ος, 12ος 2011 , ΦΕΚ 62,1836, ΦΕΚ 22, 1840, ΦΕΚ 520, 1833

 ²²Ανάργυρου Μαυρομύτη, ΚΑΡΠΕΝΗΣΙ, 1810-1820, σελ.55,σελ. 82,σελ. 69,σελ. 55,σελ. 70,σελ. 82.

 ²³Το υπό έκδοση βιβλίο του Γιάννη Γιαννόπουλου, "Σελίδες από την ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ, ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΗ" σελ. 50,56

Πηγή : Το ανέκδοτο βιβλίο «ΜΙΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΣΑΝ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ή Οι απόγονοι του Γιάννη Μουτογιάννη», Μαρία Θ. Ευαγγελοδήμου, Αθήνα 2015, σελ. 15,16. 

Το χωριό το έτος 1960. Φωτογραφία αρχείου Βασιλείου Ε. Ντουφεκιά

Το χωριό το έτος 1960. Φωτογραφία αρχείου Βασιλείου Ε. Ντουφεκιά

 

Η σημερινή ονομασία του χωριού 

[...]Όσο για τα Δολιανά που ονομάστηκαν Στουρνάρα η εξήγηση δεν είναι ότι όλη σχεδόν η έκταση μέσα κι έξω από το χωριό είναι μια ψιλοκομμένη στουρναρόπετρα Στουρνάρι ανακατεμένη με χώμα, αλλά το ότι από το  χωριό αυτό καταγόταν ο Άγιος Γεράσιμος και το επώνυμό του ήταν Σταθόπουλος ή Στουρνάρας .Προς τιμήν του Αγίου πήρε αυτό το όνομα και νουνός ήταν ο Παπαθανάσης Παπαστάθης που κατάγεται από τα Δολιανά και ήταν Εφημέριος στο Μικρό Χωριό και αργότερα στο Αγρίνιο.Υπήρχαν κι άλλες προτάσεις για την ονομασία του χωριού. Ο μακαρίτης Αθ.Βράχας πρότεινε να ονομασθεί Άγιος Αθανάσιος στο όνομα που είναι και η εκκλησία του χωριού,ο μακαρίτης Φώτης Κανατάς να ονομασθεί Πύργος, ο Γεώργιος Χάσκος Παπαδοχώρι, γιατί από το χωριό αυτό βγήκαν περί τους 12 παπάδες. Τελικά όμως πήρε το όνομα Στουρνάρα, που ήταν το επώνυμο του Αγίου Γερασίμου [....]

Πηγή:《Από τα Δολιανά και την Κοντίβα》, Γιάννη Α. Βράχα, Αθήνα 1980 ,σελ. 7,8.

Τα τοπωνύμια του χωριού

Γιώργου Β.Ντουφεκιά

[...]Τοπωνύμιο είναι η ονομασία ενός τόπου. Ένας τόπος, ένα μέρος, μια περιοχή,οτιδήποτε μέσα στη φύση μπορεί να είναι και ένα τοπωνύμιο.《Τα πάντα πλήρη τοπωνυμίων》.Οφείλουν την ονομασία τους στο χθες, στο παρελθόν, στους ανθρώπους που κατοικούσαν στα μέρη αυτά. Ονομασία, που δεν δόθηκε τυχαία, αυθαίρετα, αλλά προέκυψε ως  αποτέλεσμα της διαλεκτικής σχέσης του ανθρώπου με τη φύση, της ζωντανής επικοινωνίας του ανθρώπου με όλα τα της φύσεως ζωικά και φυτικά όντα. Αποτυπώνουν γεγονότα, συμβάντα προσωπικά, ιστορικά, είναι συνυφασμένα με παραδόσεις της κοινοτικής ζωής, με θρύλους… Κάθε τοπωνύμιο είναι κάτι, δηλώνει κάτι, σημαίνει κάτι. Και το χθες στα τοπωνύμια, γίνεται σήμερα,το παρελθόν γίνεται παρόν καθώς αναβιώνουν μνήμες, εικόνες, διαδικασίες,στάσεις και εκφράσεις ζωής. Αποτελούν τα τοπωνύμια σπουδαίο κομμάτι της τοπικής ιστορίας του κάθε λαού.[...]¹

Τα τοπωνύμια του χωριού μας περιλαμβάνονται εντός του, αλλά και περιμετρικά ως τα σύνορα με τα όμορα χωριά.

Ξεκινάνε από τον Κρικελλοπόταμο (σύνορα με Ρωσκά)  και ανεβαίνοντας προς το χωριό: Άμμος-Λογγά- Κυράκου-Παλιάμπελα-Πουρί-Βαρκά-Νεβρεχιό (υπάρχει βρύση χτισμένη με πέτρα πελεκητή)- Λαθήστρα- Λογγούλα-Εκκλησιές-Κομματάκι-Λουρίδες-Τρανοχώραψο-Γιούρτια (δίπλα στα σπίτια τα χωράφια λέγονταν έτσι)-Τσιαπαλέικο-Αργάνια-Λαζινιά (περιοχή με δυο σπίτια και χωράφια)-Κόμματα-Γλίνα-Σπλούλα-Μαναχάδες-Κανατέικα-Καραδμέικο-Μπακαλέικα- Τσούκα (περιοχή του νεκροταφείου)-Στους Βρους-Βαρκό-Στο Ξύλωμα- Μικρή Ράχη- Μανταλάρι-Μύλος-Τραγάνες-Τούφα-Του Λούκα το Χωράφι-Παλιόμυλος (περιοχή στην κορυφή του χωριού με χωράφια και απομεινάρια παλιού μύλου).

Από το ποτάμι βλέποντας το χωριό,στα δυτικά του, συνοριακά με τα Ψιανά, έχουμε τα τοπωνύμια: Μύτικας-Κάκαβος-Περιστέρες- Σιομάδες-Ρούγλη-Κακό Μονοπάτι-Ζιονάγκες-Πλάγια-Ραγκέικα-Διάσελο-Κορομπλούλα-Πύργος-Σκάλα (περιοχή από την οποία διέρχεται μονοπάτι που ενώνει Ψιανά με Δολιανά και η κορυφογραμμή της αποτελεί το σύνορο των δύο χωριών),Πλατανιάς-Κοψιές-Στης Μαυρομοίρας το Καλύβι-Στου Κώστα το Αλώνι-Στον Κούμαρο-Ριζόσκαλα.

Από την κορυφή του χωριού και ανεβαίνοντας προς το βουνό Καλλιακούδα: Πουρί- Κρέμαση- Στου Μπελέση το Αλώνι-Ασβεσταριά-Μελίστα (υπάρχει βρύση)-Καγκελάκια- Μεράντζινες (περιοχή που έβγαζαν στάνη οι πανωμαχαλίτες)-Στου Τσιάμαρη-Γούρνες-Πλαϊνό- Συμπεθερικό -Στου Καραμπέτσα τη Στάνη-Στον Κέδρο-Μέγας Κάψαλος-Τρεις Πύργοι-Διάσελο Καλλιακούδας-Καλό Ίσιωμα-Πάνω Καλοΐσιωμα (σύνορα με Ψιανά, Δολιανά, Ανιάδα).

Από το ποτάμι βλέποντας το χωριό, στα ανατολικά του, συνοριακά με την Κοντίβα: Κουμάσια – Προϊμάδι- Αγία Παρασκευή-Παλιοπούρναρα-Περαμπέλια-Παλιά Παρασκευή-Μαναχάδες-Ψοφέικα-Σκάλες-Μεγάλα Λιθάρια-Πυργαράκι-Πεζούλια-Πυργάκια-Αη-Λιάς-Στου Αη-Λιά τη Μαραβίτσα-Στου Παπά- Στου Παπά τη βρύση (υπάρχει πηγή)-Πλάκα-Μικρός Βατιάς-Μεγάλος Βατιάς -Στου Βατιά το Αλώνι-Μέγα Χωράφι-Στις Λάκες-Λουρίδια-Αλογόβρυση -Στου Βλάχου το Χωράφι-Πετσιαλούδα-Στενό-Γκούρα-Χάλασμα-Οψιμοχώραφα-Παλιαχειρώνες, Νησί και Ρουβίτσα (περιοχές που έβγαζαν στάνη οι πανωμαχαλίτες)-Στο Λατσούδι-Στουρνάρι-Ξερόβρυση-Βουλάγκα-Κεφαλοβόλαγκο-Διαλώνια-Παλιοκοπράκι-Βοΐδόλακα-Βοϊδάλωνο-Ψιλή Κορφή.

Κακογιόφυρο (υπάρχουν απομεινάρια γεφυριού που ένωνε τα χωριά Δολιανά Ρωσκά και μύλος πιο πάνω ,ο Κάτ’Μύλος), Πανταβρέχει (το διάσημο πλέον),Φιλικιάς- Κοτόκολος-Κανέλα-Στου Πλάτανου τη Βρύση (υπάρχει βρύση),Πλάτανος-Πούτσιμος-Χαράματα-Σταυρός-Παλιοσαΐάς-Ίσιωμα-Στενούρα-Πλαούλα-Κεδριάς-Σπιρδούκλια-Λιθαρόστρουγκα-Κερασιά-Μακρυχώραφο (περιοχή που έβγαζαν στάνη οι κατωμαχαλίτες)-Ελατάκια-Βρωμόβρυση-Κερασόρεμα-Στου Νοστριά το Αλώνι-Σάπιο Νερό (περιοχή  που έβγαζαν στάνη οι κατωμαχαλίτες)-Κρασάκι (υπάρχει πηγή)- Νησί (υπάρχει πηγή που στερεύει τον Ιούλιο)-Παλιόστανη-Στάλια-Γούπατο-Στου Γερμανού το Ασκητήριο (υπάρχουν απομεινάρια κτίσματος),Στη Μικρή Λάκα-Στη Λάκα-Πέργενη-Καρίκι-Στου Μοναχού τη Λάκα-Στου μοναχού τη Σπηλιά.

1.Νικολάου Σπ. Τραστέλη, 《ΔΕΡΜΑΤΙ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ 》,Έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου, Λαμία 2022,σελ. 91

Επιχειρώντας μια κατηγοριοποίηση των επωνυμίων μπορούμε να τα διακρίνουμε σε: 1. Αυτά που οφείλουν το όνομά τους στην ύπαρξη ενός ονόματος ή επωνύμου συνυφασμένο με κάποιο γεγονός, μια ιστορία, ένα περιστατικό: Τσιαπαλέικο-Κανατέικα-Στου Μοναχού τη Λάκα-Καραδμέικα-Στου Μπελέση το Αλώνι-Στου Τσιάμαρη-Στα Ψοφέικα-Στου Αη-Λιά τη Μαραβίτσα-Στου Παπά-Στου Παπά τη Βρύση -Στου Γερμανού το Ασκητήριο-Στα Ραγκέικα-Στου Κώστα το Αλώνι-Στου Λούκα το Χωράφι-Στης Μαυρομοίρας το Καλύβι-Στου Καραμπέτσα τη Στάνη-Στου Νοστριά το Αλώνι -Στου Βλάχου το Χωράφι-Στου Μοναχού τη Σπηλιά-Μαναχάδες -Καραδμέικο

2. Αυτά που προέρχονται από την ύπαρξη κτισμάτων ή αντικειμένων εντός του χώρου :Εκκλησιές-Μύλος-Παλιόμυλος-Πύργος-Τρεις Πύργοι-Αγία Παρασκευή- Παλιά Παρασκευή-Πυργαράκι-Πυργάκια-Αη-Λιάς-Παλιοσαΐάς-Λιθαρόστρουγκα-Παλιόστανη-Στάλια-Κουμάσια-Κακογιόφυρο-Κατ’Μύλος-Διαλώνια-Παλιαχειρώνες-Στου Βατιά το Αλώνι-Μπακαλέικα-Πεζούλια -Σπλούλα-Σταυρός

3. Τοπωνύμια που πήραν το όνομά τους από τη φύση, τη διαμόρφωση, την έκταση, τη χρήση ή το σχήμα του εδάφους: Άμμος-Πουρί-Κομματάκι -Λουρίδες-Κόμματα-Μικρή Ράχη-Μύτικας-Κάκαβος-Κακό Μονοπάτι-Ζιονάγκες-Πλάγια-Διάσελο-Σκάλα-Κοψιές-Κρέμαση-Ασβεσταριά-Μελίστα-Καγκελάκια-Πλαϊνό-Συμπεθερικό-Μέγας Κάψαλος-Διάσελο Καλλιακούδας-Σκάλες-Μεγάλα Λιθάρια-Λάκες-Στενό-Χάλασμα-Νησί-Στουρνάρι-Ψιλή Κορφή-Ίσιωμα-Στενούρα-Πλαούλα-Τρανοχώραφο-Γούπατο-Μικρή Λάκα-Λάκα-Νεραϊδάλωνο-Μέγα Χωράφι-Πλάκα-Καλοΐσιωμα-Πάνω Καλοΐσιωμα -Σιομάδες-Πετσιαλούδα -Μανταλάρι- Στο Ξύλωμα-Λουρίδια-Ριζόσκαλα-Πουρί -Ασβεσταριά – Βοΐδάλωνο-Μακρυχώραφο

4. Αυτά που προέρχονται από την ύπαρξη ή μη υδάτων: Βαρκά-Νεβρεχιό-Στους Βρους- Βαρκό-Γούρνες-Στου Παπά τη Βρύση- Ξερόβρυση- Στου Πλάτανου τη Βρύση- Βρωμόβρυση- Πανταβρέχει-Κερασόρεμα-Σάπιο νερό-Κρασάκι-Αλογόβρυση-Νησί- Στου Πλάτανου τη Βρύση

5.Τοπωνύμια φυτονυμικά ή ζωονυμικά-Στον κούμαρο-Μεγάλος Βατιάς-Μικρός Βατιάς-Οψιμοχώραφα-Βοΐδόλακα–Παλιοκοπράκι-Φιλικιάς-Κοτόκολος-Κανέλα-Πλάτανος-Πλατανιάς-Κερασιά-Ελατάκια-Περιστέρες-Προΐμάδι-Στο Λατσούδι- Καρίκι-Μελίστα-Λογγούλα-Γλίνα-Κορομπλούλα-Στον Κέδρο-Λογγά-Τούφα -Παλιοπούρναρα-Περαμπέλια -Κεδριάς- Κερασόρεμα 

6. Τοπωνύμια ξενικά ή απροσδιόριστης προέλευσης : Κυράκου-Λαθήστρα-Αργάνια-Λαζινιά-Τραγάνες-Μεράντζινες-Ρουβίτσα-Πούτσιμος-Χαράματα-Σπιρδούκλια-Στη Ρούγλη -Τσούκα-Πέργενη-Βουλάγκα-Κεφαλοβόλαγκο-Γιούρτια-Στην Γκούρα

Το χωριό μας σήμερα. 

Πανοραμική άποψη του χωριού. Δεξιά του,ανατολικά του και προς την Καλλιακούδα βρίσκονται τα τοπωνύμια όπως περιγράφονται παραπάνω.

Ακολουθούν φωτογραφίες ορισμένων τοπωνυμίων:

Συνάντηση Δολιανιτών Κοντιβιωτών στο Κερασόρεμα παλιότερα. 

Μπροστά μας του Τσιάμαρη. Στο βάθος το Πλαϊνό. 

Στο βάθος του Καραμπέτσα η Στάνη. 

Η Μελίστα. Εστιάζοντας βλέπουμε την πηγή. 

Αριστερά μας τα Ριζόσκαλα. Στο βάθος το χωριό. 

Μέρος της νέας γέφυρας. Στο βάθος η Σκάλα. 

Δεξιά ο Μέγας Κάψαλος. Στο βάθος ο Κεδριάς. 

Δεξιά μας ,ανεβαίνοντας προς το διάσελο, αν εστι-
άσουμε διακρίνουμε το Συμπεθερικό. 

Στο διάσελο της Καλλιακούδας σήμερα. 

Στο διάσελο της Καλλιακούδας παλιότερα με τους βλάχους παρόντες.

Από το Σταυρό  τραβηγμένη η φωτογραφία. Πάνω αριστερά ο Κεδριάς της Κοντίβας.

Ερείπια στάνης στο Σάπιο νερό. 

Μπροστά μας το Σάπιο νερό Εδώ έβγαζαν στάνη οι κατωμαχαλίτες. Στην κορυφογραμμή τα Σπιρδούκλια και η Λιθαρόστρουγκα.

Η Λάκα.

Ερείπια από του Γερμανού το ασκητήριο. 

Αριστερά του χωριού μας βλέποντάς το από το ποτάμι. Στην κορυφογραμμή βρίσκεται ο Αηλιάς. Ψηλότερα ο Κεδριάς.

 

 

 

 

 

 

                        

Αριστερά του χωριού μας βλέποντάς το από το ποτάμι. Δεξιά χαμηλά οι "Μαναχάδες ". 

           

          Άποψη του χωριού από την Καλλιακούδα .

Λίγα λόγια από τον εμφύλιο πόλεμο για το χωριό μας 

[…] Η εγκατάσταση των εμπέδων έγινε σε δύο απόμερα χωριά, που βρίσκονται αντίκρυ και σε απόσταση μιας ώρας το ένα από το άλλο. Τα χώριζε το βαθύ φαράγγι του χειμάρρου Κρικελλιώτη. Αυτά ήταν τα Δολιανά και η Ρωσκά. Η επιλογή τους έγινε για πολλούς λόγους. Πρώτο, κάπνιζαν μερικά σπίτια και υπήρχαν λίγοι άνθρωποι. Η θέση τους ήταν προικισμένη από την ευρυτανική φύση με απόρθητα βουνά. Πίσω μας ή ψηλή Καλλιακούδα, μπροστά μας το Πλατάνι. Πανύψηλοι και δύσβατοι ορεινοί όγκοι, μακριά από άξονες συγκοινωνίας. Έτσι, είσοδος του εχθρού σε τέτοιο χώρο δεν ήταν εύκολη. [….]¹

    

   

Μαχήτριες του ΔΣΕ 

1.Βασίλη Αποστολόπουλου, 《ΤΟ χρονικό μιας εποποιίας 》, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1998, σελ. 86.